مروری کوتاه بر ریشه های انقلاب خراسانی ـ عباسی و نیز چگونگی شکل گیری دولت عباسی همراه با معرفی مذاهب پدیدآمده پیش از عصر عباسی و نیز مذاهب پدیدارگشته در عصر عباسی و چگونگی تعامل آن ها با خلفا و دربار عباسی، از مباحث جالب و مقدماتی این اثر است که با خواندن آن می توان فشرده ای از تاریخ عصر عباسی و نیز تاریخچه فرقه ها و مذاهب موجود در عصر عباسی را به راحتی به دست آورد.
بدون شک، اصل حاکمیت هر حاکی ولو جابر، فاسق، ظالم و ... که از اصول سیاسی جاافتاده در «فقه اهل سنت» به شمار می رود و به گونه حتی تا روزگار ما دوام آورده و همچنان به قوت خود باقیست، برخواسته از همان «تعامل میان مذهب و سیاست» است که ریشه های آن به عصر اموی بازمی گردد، ولی پرداخت، پختگی و ماندگاری آن در عصر عباسی صورت گرفته است.
اصل سیاسی «الحق لمن غلب» یا اصل تأیید هر حاکمی و ... در واقع همان «جبرگرایی سیاسی» است که ریشه در «جبرگرایی دینی» عصر اموی دارد، اما این اندیشه در عصر عباسی، با تعامل میان مذهب و سیاست و میان فقها و خلفا، به مشروعیت کامل دست یافته و نهادینه گردیده است. به گونه ای که همچنان به عنوان یک اصل مسلم و خدشه ناپذیر فقهی، در «فقه سیاسی» اهل سنت، حتی تا روزگار ما، دوام آورده و هنوز کاملاً اثرگذاری داشته و هم چنان به قوت و قدرت خود باقی است.
اثر حاضر، تعامل میان مذهب و سیاست را در دولت عباسی به تفصیل، بحث کرده است.
