در انقلاب مشروطه ایران، جریان های گوناگونی وجود داشت که در نهایت به دو جریان ختم شد: 1. دین باور (مشروطه مشروعه به رهبری شیخ فضلالله نوری و مشروطه خواه متدین به پیشوایی علمای نجف، به ویژه آخوند خراسانی) با مبانی نظری عدالت خواهی همچون «نظارت فقها بر مصوبات مجلس شورای ملی»، «قانون گذاری در حیطه شرع»، «مساوات قرآنی و فقهی» و... ؛ 2. مشروطه وارداتی، که در حقیقت، مشروطه خواهی انگلیسی است، حقیقتی که باعث رویگردانی رهبران نهضت عدالتخانه (مشروطه قم) از آن شد.
اثر پیش رو با بطلان انحصار دسته بندی جریان ها به مستبد و مشروطه خواه، مبانی بنیادین این گروه های مختلف را بیان و بررسی کرده است و پاسخ گوی پرسش هایی از این دست است: جریان های سیاسی نهضت چگونه دسته بندی میشوند؟ مبانی فکری جریان های مختلف چیست؟ اختلاف میان علمای نهضت براساس تضادهای مبنایی است یا امور دیگر؟ و... .
