حوزه های علمیه برای ایفای رسالت تاریخی حوزه در عصر امام خمینی(ره)، ناگزیر باید در نخستین گام، به ترسیم مطلوب ها و ایدهآل ها بپردازد و نمونه اعلای طلبه را در ابعاد آموزشی و پرورشی تصویر کند. لازم است نقش طلبه در اجتماع و سهم او در جامعه سازی و تاریخ سازی، بازتعریف شده، الگوی ناکارآمد گذشته ترمیم یا تکمیل گردد؛ طلبة امروز باید متناسب با نیازهای متغیر این زمان و تحولات شتابندة تاریخی تربیت گردد.
این دفتر در جست و جوی «سیمای آرمانی طلبه» و «نظام وارة طلبه مطلوب» از بیان و بنان حکیم فرزانه رهبر معظم انقلاب، حضرت آیةالله خامنه ای گرد آمده است و به بررسی الگوی جامع شخصیت طلبه، را در ابعاد اخلاقی، علمی و اجتماعی بررسیده است. فصل آخرین این اثر به بایسته های اقشار خاص حوزوی؛ مبلغان، محققان و ائمه جماعات اختصاص دارد.