فلسفه علم فقه، بررسی علم فقه از بیرون است. در بررسی بیرونی علم فقه، احتیاط از مسائلی است که ممکن است از آسیب های علم فقه، اجتهاد و افتا به حساب آید؛ چرا که چابکی فقه و متناسب بودن آن با نیازهای زمان را کاهش می‌دهد و این پرسش را پیش می آورد که آیا استفاده از احتیاط با این شدت، گستردگی، چسبیدگی به علم فقه، موجه و قابل دفاع است؟
افزون بر آن، احتیاط یکی از مسائل پر بازتاب در اجتهاد و افتاست که تأثیرات پیدا و پنهانی در آنها داشته است و از دوران اخباری ها بر شدت و گستردگی آن افزوده شد. در این اثر، ضمن بررسی تأثیرات احتیاط در دوره اخباری ها، قبل و بعد از آنان، تلاش شده است تطورات احتیاط در ادوار گوناگون نشان داده شود، علل و عوامل احتیاط شناسایی گردد و بازتاب های پیدا و پنهان آن واکاوی شود و در یک کلام علم فقه از منظر احتیاط گرایی تا حدی آسیب شناسی شود که فقیه از بازتاب های مثبت آن استفاده کند و از بازتاب های منفی آن در امان بماند.
امید است این اثر نقطه آغاز مناسبی برای بررسی‌های عمیق‌تر وگسترده‌تر در این زمینه باشد.
